საქართველოს ნავსადგურები

ფოთის საზღვაო პორტი მდებარეობს საქართველოში, ფოთში. საზღვაო პორტი წარმოადგენს ყველაზე დიდ პორტს საქართველოში, რომელიც ამუშავებს კონტეინერებს, სითხეებს, მშრალ ნაყარ ტვირთსა და სამგზავრო ბორნებს. მრავალი დანიშნულების ობიექტს აქვს 15 ნავმისადგომი, ნავმისადგომის მთლიანი სიგრძე 2900 მეტრი, 20-ზე მეტი საკეის ამწე და 17 კმ სარკინიგზო ბილიკი.
პორტი ემსახურება, როგორც ევროპის კარიბჭეს საერთაშორისო ვაჭრობისთვის საქართველოში, სომხეთსა და აზერბაიჯანში. პორტის იდეალური ადგილმდებარეობადან გამომდინარე აქვს პოტენციალი, რომ გახდეს ცენტრალური აზიის ვაჭრობის ცენტრი. პორტი თავაზობთ პირდაპირ საბორნე მიმოსვლას უკრაინის, რუსეთისა და ბულგარეთის შავი ზღვის პორტებთან, დაკავშირებულია ქვეყნის სარკინიგზო ქსელთან და უკავშირდება საქართველოს ყველა მთავარ ქალაქს.
2011 წლის აპრილში პორტის შეძენის შემდეგ APM Terminals-მა 85 მილიონ აშშ დოლარზე მეტი ინვესტიცია განახორციელა მოძველებული პორტის ინფრასტრუქტურისა და მომსახურების ობიექტების განახლებაზე, მათ შორის ახალი საბაჟო ცენტრის, ახალი სარკინიგზო და სატვირთო ობიექტების მშენებლობაში.
2020 წელს APM Terminals-მა ფოთმა გამოაცხადა თავისი გეგმები ღრმაწყლოვანი პორტის შექმნაზე 250 მილიონ აშშ დოლარზე მეტი კერძო კაპიტალის ინვესტიციით პირველი ფაზისთვის, ხოლო მე-2 ფაზაში პორტის ინფრასტრუქტურისა და ზედნაშენის ფართო განვითარების მიზნით.
ფოთის საზღვაო პორტის გაფართოების გეგმა, რომელიც საქართველოს მთავრობას წარუდგინეს, შედგება მშენებლობისა და განვითარების ორ ეტაპად. პირველი ეტაპი მოიცავს 1700 მ სიმაღლის ტალღას და 400 მ მრავალი დანიშნულების ქვას 13,5 მ სიღრმით, რომელსაც შეუძლია მშრალი ნაყარი ტვირთის გატარება და დამატებითი 150,000 TEU. ეს ნავმისადგომი შეძლებს 9000 TEU-მდე სიმძლავრის საკონტეინერო გემების მიღებას.
მეორე ეტაპი მოიცავს 300 მ სიგრძის კონტეინერს, რომელიც აღჭურვილია 3 უახლესი ტექნიკით STS ამწეებით. ის გააორმაგებს ფოთის საზღვაო პორტის კონტეინერების წლიურ მოცულობას 1 მილიონ TEU-მდე.
მშენებლობის ვადა გათვლილია 24-30 თვეზე, რაც მოითხოვს მჭიდრო თანამშრომლობას და საქართველოს მთავრობის მხარდაჭერას ყველა საჭირო ნებართვის დროულად გაცემის უზრუნველსაყოფად .

სოხუმის პორტი (პორტის კოდი: GESUI) წარმოადგენს საშუალო ზომის პორტს საქართველოში. იგი მდებარეობს შავი ზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროზე, თურქეთის საზღვრიდან დაახლოებით 200 კილომეტრში. ნავსადგური შედგება გარე გზის სავალი ნაწილისგან, რომელშიც განლაგებულია სამაგრი ადგილი და რამდენიმე ნავმისადგომი, რომელიც მდებარეობს ზალივის სოხუმის ჩრდილოეთ სანაპიროზე. ნავსადგური ყინულისგან თავისუფალია. გემები შეიძლება დამაგრდეს პორტის გზებზე ტალახის საყრდენ ადგილზე. პორტის ტრაფიკი შედგება ზოგადი ტვირთისგან, მგზავრებისგან და ნავთობისგან. 7.8 მეტრის მაქსიმალური ნაკადი დასაშვებია, გემების მაქსიმალური სიგრძე, რომელიც დაფიქსირებულია ამ პორტში შესვლისას, არის 82 მეტრი.

საქართველოს შავი ზღვის სანაპიროზე მდებარე ლანჩხუთის რაიონში სუფსის ტერმინალი უზრუნველყოფს ნავთობის დასავლეთ მარშრუტის საექსპორტო მილსადენის (WREP) ტრანსპორტირების ტევადობას ნავთობის ტანკერებში ჩატვირთვამდე ზღვისპირა დატვირთვის ობიექტების მეშვეობით. ნედლი ნავთობი შემდგომში ტანკერებით ბოსფორის სრუტეების გავლით იგზავნება გლობალურ ბაზრებზე. ტერმინალი სასიცოცხლო მნიშვნელობის რგოლია საქართველოს ეკონომიკაში. სადგურის შესასვლელი შედგება წნევის კონტროლის სარქველისგან, რათა შეინარჩუნოს შესაბამისი წნევა WREP-ში ორთქლის გაჩენის თავიდან ასაცილებლად და ტერმინალის მილის მუშაობის დასაცავად. ნედლი ნავთობი ფისკალურად ირიცხება ნედლი ნავთობის შესანახ ავზებში, თითოეული დაახლოებით 40000 ტონაა ტევადობით. ასევე განთავსებულია სუფსაში ცენტრალური საკონტროლო ოთახი, რომელიც აკონტროლებს როგორც ნედლი ნავთობის მიღებას, ასევე საექსპორტო ობიექტებს. საექსპორტო ჩატვირთვის სისტემა შედგება სამი დიზელის დამტვირთავი ტუმბოსგან, რომლებიც ნედლი ნავთობის ამოღებას ახორციელებენ საწყობიდან და ჩაედინება ფისკალური ექსპორტის აღრიცხვის სისტემაში. 5,6 კმ, 36 დიუმიანი მილსადენი გრძელდება ტერმინალიდან ზღვისპირამდე და მთავრდება ქვეჯგუფთან PLEM (Pipe Line End Manifold). ორი 16 დიუმიანი მოქნილი შლანგები აკავშირებს PLEM-ს CALM ბუოსთან (Catenary Anchor Leg Mooring) და გამოყენებულია 20 დიუმიანი მცურავი შლანგები ნედლი ნავთობის გადასატანად ტანკერებზე. საქართველოს მილსადენის კომპანია აზერბაიჯანის საერთაშორისო საოპერაციო კომპანიისა და მისი აქციონერების სახელით ახორციელებს მილსადენს. სუფსის ტერმინალი 100%-ით ნაციონალიზებულია. ის ექსპლუატაციაშია 1999 წლის იანვრიდან და პირველი ტანკერი ჩაიტვირთა 1999 წლის აპრილში. 2022 წელს WREP-ის მიერ ექსპორტირებული დაახლოებით 7 მილიონი ბარელი ნედლი ნავთობი აიღეს სუფსის ტერმინალზე და დაიტვირთა ტანკერებზე.

ყულევის ნავთობტერმინალი წარმოადგენს ნავთობის პორტს საქართველოში, შავი ზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროზე. ტერმინალი მდებარეობს ხობის რაიონში, სოფელ ყულევის დასახლებულ პუნქტთან, ყოფილი რედუბტ კალისთან და მდინარე წივასა და ხობისწყალს შორის არსებული სანაპირო ზოლიდან. ტერმინალის მშენებლობა დასრულდა 2007 წლის ნოემბრისთვის და ოფიციალურად გაიხსნა 2008 წლის 16 მაისს. ყულევის ნავთობტერმინალი აერთიანებს სამ ბურჯს, არხს ტანკერებისთვის, მობილური მომსახურების ფლოტს 9 გემისგან და ლაბორატორიას ნავთობისა და დახვეწილი პროდუქტების ტესტირებისთვის. ტერმინალს აქვს სატანკო პარკი 320,000 კუბური მეტრის საერთო ტევადობით (11,000,000 კუბ ფუტი) 380,000 კუბურ მეტრამდე (13,000,000 კუბ ფუტი) გაზრდის პერსპექტივით. ჩატვირთვის ოპერაციებისთვის არის ორი ნავმისადგომი 100 000 ტონამდე ტანკერის ტანკერების მისაღებად. დატვირთვის შესრულება არის 1000-დან 8000 მ3/სთ-მდე. ტერმინალს აქვს საკუთარი რკინიგზის სადგური, სადაც 180 ნავთობის ავზის განთავსებაა შესაძლებელი. სამაგრები შესაძლებელს ხდის 168 ნავთობის ტანკის ვაგონის ერთდროულ განტვირთვას, რკინიგზის ოთხი განშტოების მეშვეობით. ტერმინალს აქვს წლიური გადამამუშავებელი სიმძლავრე 10 მილიონი ტონა ნედლი ნავთობისა და რაფინირებული პროდუქტების. სოკარი გეგმავს ტერმინალის გამტარუნარიანობის გაზრდას წელიწადში 20 მილიონ ტონამდე. ამით ყულევი გახდება სამხრეთ კავკასიის ყველაზე დიდი ნავთობტერმინალი.